Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı verilere göre net uluslararası rezervler bir hafta içinde 510 milyon dolar düşüş göstererek 25 milyar 180 milyon dolardan 24 milyar 670 milyon dolara düştü.
Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri ise 87 milyar 920 milyon dolardan 87 milyar 20 milyon dolara düştü.
2019 yılında TCMB’nin Türk Lirası’ndaki değer kaybının önüne geçmek için kamu bankaları aracılığıyla 100 milyar doların üzerinde satış yapması nedeniyle net döviz rezervlerinde ciddi düşüş yaşandığı öne sürülüyor.
Rueters’a konuşan analistler, Merkez Bankası’nın kamu bankaları aracılığıyla dövizdeki oynaklığı kontrol etmeye çalıştığını, ancak bunun yabancı yatırımcılarda kaygı yarattığını belirtti.
Reuters’ın verilerine göre Çarşamba günü Merkez Bankası’nın 44 bin 145 milyar dolarlık swap açığı olduğu kaydedildi. Bu veri çıkarıldığında TCMB’nin net rezervleri eksiye düşmüş oluyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poors (S&P), “Kur seviyesini korumak için rezervleri harcamak Türk Lirası’na duyulan güvenin azalması ve ekonomide istikrarsızlığa neden olabilir” açıklamasında bulundu.
S&P Türkiye’nin kredi notunu şuan B+ seviyesinde tutuyor.
Merkez Bankası rezervleri nedir, nasıl hesaplanır?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) son günlerde değer kaybı hızlanan Türk Lirası’ndaki düşüşe doğrudan müdahale ettiğini açıkladı.
TCMB’den yapılan açıklamada, “Döviz kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edilmektedir” denildi.
Merkez Bankası’nın 1 Aralık’ta dövize müdahale açıklamasının ardından 13,85’ten 12,47’ye düşen Dolar/TL kuru, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kur, enflasyon dediğin bugün artar, yarın düşer” dediği partisinin Meclis Grup Toplantısı’ndaki konuşmasının ardından 13,36’ya yükseldi.
Merkez Bankası 23 Kasım’da, TL’nin yüzde 15 civarında değer kaybettiği gün yaptığı açıklamada ise piyasaya müdahale edilmeyeceği, sadece aşırı oynaklık dönemlerinde müdahale edildiği belirtilmişti.
TCMB’nin piyasaya müdahalesi rezervlerindeki dövizi satması ile gerçekleşiyor.
TCMB’nin rezervlerinde ne kadar döviz kaldığı ise uzun zamandır devam eden bir tartışma.
TCMB verilerine göre 19 Kasım haftasında brüt rezervler 128,4 milyar dolar düzeyine yükseldi.
Net rezervler ise 25,2 milyar dolara düştü.
Reuters konuyla ilgili haberinde, Merkez Bankası’nın swap işlemlerinin 47,56 milyar dolar seviyesinde olduğunu, rezervlerden bunlar çıkarıldığında net rezervlerin eksi 19 milyar dolar civarına düştüğünü aktardı.
Reuters, Merkez Bankası’nın 2019-2020 yıllarında TL’nin değerini korumak için 128 milyar doları kamu bankaları üzerinden sattığını belirtti.
Uluslararası rezerv nedir?
TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) tanımına göre uluslararası rezervler; ülkelerin para otoriteleri tarafından kontrol edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme özelliği bulunan ve uluslararası ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklar.
Uluslararası rezerv olarak sayılan varlıklar şunlar:
- Konvertibl (birbirlerine dönüştürülebilir) döviz varlıkları (euro, ABD doları, İngiliz sterlini vb.)
- Uluslararası standartta altın
- Özel Çekme Hakları
- Uluslararası Para Fonu (IMF) Rezerv Pozisyonu
Rezervler neden önemli?
TCMB’ye göre döviz rezervlerinin seviyesi, özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinde şu açılardan önemli:
- Karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı olumsuzlukların giderilmesi
- Dış borç servisinin düzenli olarak gerçekleştirilmesi
- Uluslararası finans çevreleri ile piyasalarda, ülkeye duyulan güvenin artması
Türkiye’de altın ve döviz rezervlerini saklamak ve yönetmekle görevli olan kurum, Merkez Bankası.
Merkez Bankası, aşağıdaki amaçlar doğrultusunda rezervleri saklı tutuyor:
- Para ve kur politikalarına olan güveni sağlamak ve bu politikaları desteklemek
- Hazine’nin yabancı para iç ve dış borç ödemelerini gerçekleştirmek için gerekli olan dövizi hazır bulundurmak
- Ekonomiyi yurt içi veya yurt dışında oluşabilecek ani finansal değişimlere karşı dayanıklı hâle getirmek
- Uluslararası piyasalarda ekonomiye duyulan güveni artırmak
TCMB, rezervleri nasıl saklıyor?
Merkez Bankası, rezervlerin yönetiminde ülke menfaatine öncelik verdiğini aktarıyor. Bu amaçla, uluslararası rezervleri, anaparanın korunması ve gerekli likiditenin sağlanması için düşük riske sahip yatırım araçlarında değerlendiriyor.
Merkez Bankası, rezerv yönetimi sırasında karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kabul edilebilir sınırlar içinde tutulabilmesi için risk yönetim stratejisi uyguluyor. Ayrıca elindeki rezervlerin seviyesini, düzenli aralıklarla internet sitesinde yayımlıyor.
TCMB hangi rezerv hesaplamalarını açıklıyor?
TCMB, her hafta açıkladığı Haftalık Para ve Banka İstatistikleri’nde toplam döviz rezervlerini ve brüt döviz rezervlerini açıklarken net döviz rezervlerine dair verileri ayrıca yayımlamıyor.
Brüt ve net döviz rezervi nedir?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, brüt ve net döviz rezervi arasındaki farkı şu şekilde açıklıyor:
Merkez Bankası, döviz rezervlerinin tamamının sahibi değil.
TCMB’nin rezervlerinin bir bölümü bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu zorunlu karşılıklardan oluşuyor
Bunları bir çeşit emanet döviz olarak görmek mümkün.
TCMB’nin son yıllarda rezerv opsiyon mekanizması aracılığıyla, TL mevduatlar karşılığında alması gereken zorunlu karşılıkları dövizle yatırma esnekliği tanımasıyla bu döviz rezervlerindeki emanet tutarda artış oldu.
Döviz rezervlerinin bir bölümünün emanet olması nedeniyle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin toplamı brüt döviz rezervlerini gösteriyor.
Merkez Bankası’nda emanet olarak duran miktarlar düşüldüğünde net döviz rezervine ulaşılıyor.
Net döviz rezervi nasıl hesaplanıyor?
Net döviz rezervi, TCMB verilerinde aktif kısımda yer alan dış varlıklardan, pasif kısımda bulunan toplam döviz yükümlülüklerini çıkardıktan sonra elde edilen rakamın o günün kuruna bölünmesiyle hesaplanıyor.
Formül şu şekilde:
Net Rezerv = (Dış Varlıklar – toplam döviz yükümlülükleri) / Dolar-TL kuru
Swap hariç net rezerv ne demek?
Ekonomist Eğilmez’e göre net rezerv miktarı, swap işlemleriyle elde edilmiş (emanet) dövizleri de kapsadığı için bu rakam tam olarak net rezervi ifade etmiyor.
Bu yüzden net döviz rezervini emanet dövizleri çıkararak görebilmek için bu miktardan swap karşılığı elde edilmiş döviz tutarını düşmek gerekiyor.
Swap hariç net rezerv ise şu şekilde hesaplanabiliyor:
Swap hariç net rezerv = Net rezerv – Swap işlemleri toplamı
Net döviz rezervi neden önemli ve bu veri neden tartışma yaratıyor?
Türkiye’nin net döviz rezervlerinin eksiye düştüğüne dair hesaplamalar, son bir yıldır tartışma yaratan bir konu.
Döviz rezervleri bir ülkenin dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, gerekmesi halinde harcayabileceği bir kaynak olması açısından önem taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak miktarda olmasının beklendiğini belirtiyor.
Türkiye’nin döviz rezervlerinin gelinen mevcut durumda bu miktarın altına düştüğü öne sürülüyor.
Ekonominin yavaşlaması durumunda TCMB’nin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanması gerekebilir; net rezervlerin eksiye düşmesi ise bu konuda elinin kuvvetli olmamasına neden oluyor.
Reuters ve Bloomberg haber ajansları, TCMB’nin geçen ay açıkladığı verilerden yola çıkarak yaptıkları hesaplama sonrası, TCMB net döviz rezervlerinin 9 Nisan itibarıyla 9 milyar 930 milyon dolara gerilediğini yazmıştı.
Yalçın Karatepe: Net rezervler önemli, Merkez Bankası’nın piyasaya müdahale imkanı azaldı
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe BBC‘ye yaptığı açıklamada, net rezervlerin, döviz kurlarındaki ani artışlar gibi karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı olumsuzlukları gidermek için önemli olduğunu söyledi.
Rezervlerin bir diğer işlevi de uluslararası finans çevrelerinin ülkeye olan güvenini yüksek seviyede tutmak.
Prof. Karatepe yeterli net rezerve sahip olmayan Merkez Bankası’nın, piyasaya müdahale imkanının azaldığını vurguladı.
Öte yandan IMF verilerine göre Çin, Japonya, İsviçre, Rusya ve Suudi Arabistan gibi ülkeler rezervlerini yüksek tutma politikası yürüterek bu durumu uluslararası yükümlülüklerine karşı bir garanti olarak gösteriyor.
Uluslararası döviz rezervleri dolar, euro, yen ve sterlin üzerinden hesaplandığı için bu para birimlerini kullanan Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD gibi ülkeler ise rezervlerini o kadar da yüksek tutmaya çalışmıyor.
https://www.teknobin.com/urun-kategori/giyilebilir-akilli-teknolojiler/lemfo-akilli-saatler/
